Week 42 (11 okt. – 20 okt) 2017

Opnieuw een trip naar het inmiddels vertrouwde India. Geen onbekende paden zullen worden bewandeld en dus verwacht ik geen spectaculaire gebeurtenissen de komende weken. Het maakt het deze reis wel een stuk gemakkelijker doordat ik heel ontspannen mijn weg kan vinden in de heksenketel die het hier kan zijn. Op de vlucht naar Abu Dhabi zit ik naast een man die voor zaken in Europa was. Afkomstig uit het Thaise Bangkok reisde hij met zijn vrouw door Duitsland, België en Nederland om machines voor de levensmiddelenindustrie aan te prijzen aan landgenoten die op zijn verzoek ook naar Europa waren gekomen. Deze verkiezen de kwalitatief betere machines uit Europa boven het goedkopere aanbod uit China. En zijn agentschap heeft het er druk mee. Door het aangename klimaat in Thailand kan men vrijwel het hele jaar oogsten en draait de economie voor een groot deel op deze industrie. Al heeft dit alles ook een keerzijde.

Boeren krijgen alle nodige middelen om gewassen te verbouwen maar krijgen ook de prijs voor het eindproduct opgedrongen door deze zelfde grote afnemende partijen. Ze kunnen hierdoor overleven maar houden er verhoudingsgewijs niet veel aan over. De overheid doet niets aan deze oneerlijke machtspositie omdat corruptie sterk de overhand heeft, zo bekend hij eerlijk. Zoals iedereen probeert ook hij zijn graantje mee te pikken en accepteert de situatie zoals het is. Het klinkt allemaal zoals ik het in India gewend ben. Overal in Azië is dit een groot probleem, al zullen westerse landen als Nederland met alle regelgevingen eveneens hun handen niet in onschuld kunnen wassen. Iedereen wil wel verbeteringen zien maar is men toch hoofdzakelijk gefocust op eigen belangen. Het is het oer instinct van de mens die zelf wil groeien naar een hoger plan. Dat men daarvoor soms letterlijk over lijken gaat is voor sommige slechts een nadelige bijkomstigheid. Zeker in dit soort landen. Hoe hard kan het leven zijn.

Op de vervolgvlucht van Jet Airways richting Delhi zit ik naast een Indiase man die vanuit Bahrein onderweg is naar huis. Samen met zijn zwager, die ook werkzaam is in het Midden Oosten. Hij heeft gisteravond het droevige nieuws te horen gekregen dat zijn 79-jarige vader is overleden aan kanker na een lang ziekbed. De afgelopen maanden is hij met regelmaat naar huis gevlogen om hem te bezoeken. Het zou nog wel maanden kunnen duren, had de dokter hem vorige week nog verteld, maar het mocht niet zo zijn. Thuis wachten ze nu op de thuiskomst van de twee mannen waarna het lichaam, zoals gebruikelijk, op een eerbiedige plek zal worden verbrand. Ergens aan de rand van Delhi. De komende weken zal hij alle ceremonies bijwonen om vervolgens het as boven de Ganges uit te strooien. De heilige rivier die door het oostelijk deel van India stroomt en welke in twaalf uur per auto te bereiken is vanuit Delhi. Ik condoleer de beide heren en wens ze veel sterkte voor de moeilijke dagen die komen gaan.

Moet sterk denken aan het tv-programma Hello Goodbye waarin Joris Linssen mensen interviewt die staan te wachten in de aankomsthal van Schiphol. Een ieder met zijn eigen verhaal en reden om daar te zijn. Zo voelde het voor mij ook deze heenreis. Als je bedenkt dat iedere passagier een eigen verhaal heeft om onderweg te zijn en je dit allemaal op zou schrijven, er een prachtig boek zou kunnen worden samengesteld. Een boek dat ieder moment opnieuw kan worden herschreven omdat situaties continue aan veranderingen onderhevig zijn. Het maakt me nog bewuster van de snelheid waarin we leven waarbij niets blijft zoals het is. Verdriet en geluk momentopnamen zijn in de gevoelstoestand waarin we verkeren. Het is 15.00 uur wanneer de sluisdeuren open gaan en ik de aankomsthal van de luchthaven verlaat. Buiten is het warm en druk, dat zijn mijn eerste indrukken. Onderweg richting het centrum is het nog drukker op het wegennet richting het centrum en omdat de minibus waarin ik zit geen airco heeft, lopen de zweetdruppels al snel langs mijn gezicht. Welkom terug in India, al voelt dit helaas nog niet zo. Ben vermoeid van de vlucht en ben blij wanneer ik een uur later mijn kamer in het Cottage Yes Please hotel heb betreden. Laat me vallen op het tweepersoons bed en wil verder even niets meer. Loop in het begin van de avond nog wel een rondje over de Main Bazar waar ik Professor Kapoor tegen het lijf loop en waarmee ik, zoals gewoonlijk hier, even een praatje maak. Verder dan dat en iets eten in het German Bakery restaurant komt het niet. Kies ervoor om er een hele lange nacht van te maken.

Na een lange nacht vandaag een rustige dag. Wil alleen mijn treintickets boeken voor de komende dagen bij het New Delhi treinstation aan het eind van de Main Bazar en verder laat ik het gebeuren. Zo wandelend door de straten voelt het alsof ik nooit weg ben geweest en hier gisteren nog in de drukte te vinden was. Toch merk ik dat de luchtkwaliteit in Delhi verre van gezond is. Voel prikkelende ogen door de smog die boven de stad hangt en gisteren vanuit de lucht al duidelijk zichtbaar was. Voor een paar dagen zal het geen probleem zijn maar wil zo snel mogelijk de frisse lucht weer in. De treinkaartjes heb ik trouwens binnen een uur in handen. Verder staat deze dag volledig ik het teken van onthaasten. Drink chai in een van de vele restaurantjes langs de weg en laat het gevoel me leiden naar de plaatsen waar ik wil zijn. En dat zijn er vandaag vrij weinig kan ik je melden. Wil deze periode wel iets meer tijd gaan besteden aan fotograferen. Iets waardoor je met een andere kijk door de straten loopt en je meer op de details gaat letten. Het veranderen van de mindset, om het zo maar even te zeggen. Iets wat heel rustgevend kan zijn. Maar goed, morgen eerst de beurs waar er vele kilometers moeten worden afgelegd en de focus gericht zal zijn op producten en vernieuwingen. Voor een dag zal dat geen enkel probleem zijn.

Al voor het alarm op mijn mobiel af gaat ben ik wakker. Neem een douche en bereid me voor op een lange dag. Het is 7.30 wanneer ik de kamer verlaat en voor een ontbijt naar de German Bakery in de Main Bazar ga dat zijn deuren net geopend heeft. Muesli met yoghurt, fruitmix en honing. Daarnaast een kop thee met verse muntbladeren. Het zijn alle nodige voedingstoffen voor een goede start. Loop vervolgens in twintig minuten richting het Metropolitan hotel en zie dat de shuttlebus die me naar het beursterrein zal brengen, al staat te wachten. Tenminste, dat dacht ik. Betreed de opvallend mooie bus die voor de helft gevuld is met mensen en vind er een plek halverwege bij het raam. Pak mijn oortelefoon uit mijn tas en zak lekker onderuit om tijdens de twee uur durende busrit naar muziek via spotify te kunnen luisteren. Voor even lukt me dat ook maar vlak voordat de bus wil vertrekken stapt er een man binnen die het gezelschap met een microfoon begint toe te spreken. Als hij me ziet zitten maakt hij al snel duidelijk dat ik hier waarschijnlijk niet op de goede plek zit. En dat blijkt ook zo te zijn. Ben inderdaad geen deelnemer van deze groepsreis door India, zo hoor ik hem uitleggen Lachend stap ik de bus uit en wens ze allemaal veel plezier. Wie weet in wat voor avontuur ik was beland als ik niet was opgemerkt? Het idee alleen al geeft me een glimlach op mijn gezicht. Niet veel later komt de goede bus aanrijden. Een stuk minder luxe maar goed genoeg om me tijdig bij het beursterrein in Noida af te zetten. Opvallend is de sterke controle bij de ingang. Alle tassen worden gescand en krijg ik het idee dat men ook in India sterk rekening houd met terroristische aanslagen. Binnengekomen is het niet anders dan gebruikelijk. Een overvloed aan standhouders die je bij de minste interesse al benaderen. Het aanbod is zo groot dat iedereen vecht voor een stukje broodwinst. Begrijpelijk maar ook vermoeiend om zo door deze enorme snoepkraam te lopen. Want dat is het wel. Er is zo ontzettend veel moois te koop dat je niet weet waar je beginnen moet. Zelf hoef ik me daar gelukkig niet mee bezig te houden. Loop hier voornamelijk rond om ideeën op te doen en nieuwe trends in de gaten te houden. Zou eigenlijk aan een halve dag wel genoeg hebben maar neem ruimschoots de tijd om alles te bezoeken omdat de bus terug pas om 18.30 uur vertrekt. Vandaag heb ik ruim vijftien kilometer afgelegd volgens de stappenteller op mijn mobiel. En het is te voelen ook. Voorlopig weer even voldoende beweging gehad. Het is 20.15 wanneer ik lopend aan het laatste stuk begin, terug naar de Main Bazar. Vanavond alleen nog een afspraak met Kewal, de drukker die nieuwe visitekaartjes heeft gemaakt en daarna laat ik deze dag achter me. Over enkele dagen begint het Diwali festival. Het Indiaas nieuwjaar dat op 19 oktober zal plaatsvinden en heel India voor enkele dagen plat zal leggen. Voor het zover is moeten er eerst inkopen worden gedaan, geheel volgens traditie. Nieuwe kleren, schoenen en cadeautjes voor de hele familie. Het lijkt op een grote commerciële kermis die al enkele weken aan de gang is.

Wanneer Kewal rond 22.15 aanschuift, wrijft hij enige zweetdruppels van zijn voorhoofd. Voor hem is het topdrukte en dat is te zien ook. Veel drukwerk moet worden afgemaakt voor het Diwali festival begint en tijd om cadeautjes te gaan kopen heeft hij niet. Ik waardeer het dan ook zeer dat hij voor mij de acht kilometer op zijn brommer heeft afgelegd om de visitekaartjes af te leveren. We praten voor even in het restaurant van het Ajay Guesthouse en wens hem bij het afscheid een Happy Diwali. Laat het een prachtig nieuw jaar worden voor de hardwerkende Kewal.

Vandaag gaan we de reis voortzetten naar Jaipur. Heb verder ook niets op de agenda dan in te pakken en op tijd uit te checken bij het hotel. Het waren een paar aangename dagen hier. Wandel halverwege de ochtend richting Connaught Place, het centraal gelegen deel van Delhi en zoek er een plek om er te werken aan mijn blog. Een heerlijke bezigheid om in alle rust mijn gedachten van me af te kunnen schrijven. Wanneer ik rond 14.00 uur terug ben in het hotel, pak ik mijn bagage en neem een Ola taxi naar het Old Delhi treinstation. Even geen ongemakkelijk gedoe met de metro waarbij je veel trappen moet belopen en in het overdrukke Rajeev Chowk station moet overstappen. Ook al is het veel goedkoper, ik kies voor de comfort van een taxi. Bij het oudste station van Delhi is het een drukte van belang. Overal waar je kijkt staan, zitten of liggen er mensen. Ik baan me een weg door de menigte richting perron 3 en zie dat de Ashram Express al staat te wachten. Coach S3, plaats 49, daar moet ik zijn volgens de informatie op mijn ticket. In de trein is het erg rumoerig.

Voornamelijk veroorzaakt door een grote groep uitgelaten kinderen. Ik vraag aan een iets oudere jongen in de coupe of dit een schooltrip is maar hij heeft geen idee. Hij maakt me duidelijk dat hij reiziger is en niets met deze groep te maken heeft. Ik moet lachen want met zijn jongensachtige uitstraling had hij er zo tussen gepast. We stellen elkaar voor en blijkt dat hij afkomstig is uit Beijing, China. Noem me maar Lucas, dat is makkelijker voor je, zegt hij. Een goedlachse jongen waaraan ik goed gezelschap zal hebben. Ook hij is onderweg naar Jaipur om vandaar uit verder richting Agra en het nog zuidelijker gelegen Varanasi te reizen. Heeft zijn baan als journalist opgezegd en heeft er voor gekozen om zes maanden te gaan reizen. India, Nepal, Bangladesh en wie weet waar nog meer hij zal belanden. De 28-jarige Lucas was na zijn studie vier jaar werkzaam als freelancer voor een Chinees nieuwsblad. Als oorlogsjournalist en fotograaf was hij werkzaam in Libië, Afghanistan en Syrië. Landen waar de afgelopen jaren veel bloed is vergoten. Vreselijke gebeurtenissen moet hij op zijn netvlies hebben gekregen. Iets waardoor hij nog steeds moeilijk kan slapen en nare dromen heeft. Het meest verschrikkelijke is het feit dat er na een bominslag geen directe hulp kan worden geboden zoals in het westen waarbij er direct van alle kanten sirenes te horen zijn en hulpverleners binnen afzienbare tijd ter plekke zijn. Het was zijn werk om alles vast te leggen en dit zal de rest van zijn leven zijn handelen bepalen. Ondanks zijn nare ervaringen zit er toch een opgewekte Lucas tegenover me waarmee ik vreselijk gelachen heb onderweg. Om ons heen overal kinderen gekleed in kleurrijke polo T-shirts en een donkerblauwe trainingsbroek. Het is een mix van felle kleuren. Blauw, rood, geel, oranje. Het zijn de kleuren van de standaard waarin ze zitten, of eigenlijk groep zoals wij dat in Nederland kennen. Ruim honderd leerlingen in de leeftijd van 12 tot 15 jaar. Nu onderweg naar Ahmedabad, de plaats waar ze vandaan komen, na een week op schoolreisje te zijn geweest. Delhi, Nainital, en het Jim Corbett National park hebben ze bezocht. Plaatsen gelegen in het noordoosten van India. Doel was om ze vertrouwd te maken met het reizen in het openbaar vervoer. En dat is duidelijk gelukt want ze hebben heel veel kilometers afgelegd.

Naast mij zit een klein jongetje met een onschuldige blik bij het raam. Hij heeft de ondankbare taak om de telefoons op te laden bij het enige laadpunt in de coupe. Kinderen zonder een mobiele telefoon is bijna ondenkbaar geworden, zelfs in India. We praten hier dus over de middenklasse in India want de lagere kasten hebben geen geld voor dit soort snoepreisjes. Met regelmaat komen zijn reisgenoten de situatie checken. Een beetje bedeesd geeft hij antwoord, verwisseld om beurten een telefoon met de aansluiting en blijft geduldig zitten wachten. Hij ziet er uit als de allerjongste van het gezelschap maar blijkt toch al 13 jaar te zijn. Hij doet me sterk aan mezelf denken. De tijd, nog niet zo lang geleden, toen ik zelf die leeftijd had en amper over de keukentafel heen kon kijken. Bij wijze van spreken dan want ik hoor jullie lachen. Voor mij is hij de held van het gezelschap. Slechts een enkeling kan er Engels spreken maar met wat hulp hier en daar lukt het toch om korte gesprekken te voeren met de nieuwsgierigen binnen de groep. Lucas daartegen luistert naar muziek. Iets wat ik zelf ook graag doe maar voor nu zijn de kinderen een prima afleiding omdat de trein hevige vertraging heeft opgelopen. De reis die vijf uur duren zou neemt zeseneenhalf uur in beslag. Heb het wel even gehad voorlopig. Neem op het station van Jaipur afscheid van de kinderen die nog negen uur te gaan hebben voordat ze Ahmedabad bereiken en geef een laatste zwaai naar Lucas die zijn avontuur tegemoet gaat. Het is 22.30 wanneer ik de deur bij het Sunder Palace open en ik weer hartelijk ontvangen word door de bekende jongens achter de balie. Het was weer een dag om beleefd te hebben.

Met Sunil, mijn zakenpartner in India, heb ik afgesproken om me op het eind van de ochtend op te komen halen bij het hotel. Het is goed hem weer te zien. Rijden door het oude centrum naar zijn showroom aan de andere kant van de stad en betreden de eerste verdieping van het pand waar we ongestoord kunnen praten. Over de persoonlijke en zakelijke beslommeringen die de afgelopen maanden hebben plaatsgevonden. En er was genoeg te bespreken want ik ben enigszins verbaasd dat het al voorbij achten is wanneer we de showroom verlaten en de zon al enkele uren achter de horizon is verdwenen. Waardevolle uren waarin alles is besproken wat nodig is om Soul of India Artisans, zoals ik hier geregistreerd sta, goed te laten functioneren. Het is heerlijk weer en buiten zijn enkele werknemers nog druk bezig met het schoonmaken van de stalen roldeuren. Alles moet schoon zijn voordat het Diwali festival begint. Nodig om de goden gunstig te stemmen en het nieuwe jaar goed te beginnen. Op de weg terug zet Sunil me bij het trendy Oth restaurant af om er iets te eten en neem ik later de Ola taxi terug naar het Sunder Palace hotel. Nog even op het dakterras gezeten maar laat wordt het niet. Een hele dag praten begint zijn tol te eisen. Laat het maar zo zijn. Morgen een nieuwe dag.

Om voldoende beweging te krijgen besluit ik vandaag veel te gaan wandelen. Als eerste naar het treinstation om mijn ticket voor de terugreis vanuit Jodhpur veilig te stellen. Vanwege Diwali zijn de meeste treinen namelijk snel volgeboekt. Reizen mensen in heel India naar huis om het feest met hun geliefden en familie te vieren. Drie dagen voor en na Diwali zijn er vrijwel geen tickets te krijgen vanwege de grote volksverhuizing die Diwali teweeg brengt. Op tijd sta ik voor het loket dat speciaal voor vrouwen, ouderen en toeristen is opengesteld. Terwijl er lange rijen voor de andere loketten staan, ben ik binnen vijf minuten aan de beurt en krijg de gewenste ticket in mijn handen gedrukt door de loketbeambte. Al het vervoer voor deze reis is nu geregeld en kan ik aan mijn wandeltocht beginnen naar de Café Coffee day bij het hertenpark, een drie kilometer verderop. Mijn vaste standplaats om te werken en te schrijven. Heerlijk rustig en comfortabel. Sunil komt me een aantal uren vergezellen maar van zakelijke besprekingen is geen sprake. Alles is gisteren besproken en de zaken die nog geregeld moeten worden zijn in proces. Het geeft me alle ruimte om te doen wat ik wil. Kan allerlei tripjes gaan maken maar heb geen enkele behoefte om me druk te maken of dingen te gaan bezichtigen. Nee, daarvoor ben ik hier gewoon te vaak geweest. Voel ook niet de prikkels die je krijgt wanneer je als toerist een nieuwe plaats bezoekt. Jaipur is wat dat betreft ook niet de plek waar ik lang wil blijven. Wacht eigenlijk alleen op het Diwali of het feest van de lichtjes zoals het ook wel wordt genoemd.

Het levert prachtige beelden op wanneer overal in de stad brandende olielampjes worden neergezet bij de vele tempels die de stad rijk is. Door vrouwen die zich kleden in prachtige en kleurrijke sarees. Een sprookjesachtig tafereel dat ik enkele jaren geleden ook heb mogen ervaren. Toen groepjes vrouwen ben gevolgd die van de ene naar de andere tempel liepen om er een brandend kaarsje achter te laten die ze op een groot dienblad meedragen. Tempels in allerlei vormen en voor verschillende goden, verscholen in het netwerk van steegjes en die overdag vrijwel onvindbaar zijn. Dat is het moment waarop ik wacht en waarvoor ik hier nog wel een aantal dagen wil blijven. Ook niets doen is iets doen. Ja toch! Ik heb er in ieder geval vrede mee.

Bij het Sunder Palace hotel krijgen ze de laatste dagen iets meer gasten, al hadden ze iets meer drukte verwacht de afgelopen periode. Als reden geven ze de invoering van een nieuw belastingstelsel dat sinds begin augustus van kracht is. Door de GST, oftewel Goods and Service Taks, is alles een stuk duurder geworden omdat overal extra belasting over worden betaald. Belangrijkste reden is het bestrijden van corruptie en het ondersteunen van sociale voorzieningen. Ook ik heb hier met betrekking tot levering van goederen mee te maken gehad. Moesten alle geregistreerde exportbedrijven een nieuw belastingnummer aanvragen waardoor er lange rijen voor de kantoren stonden. Het duurde vijf dagen voordat Sunil alle formaliteiten had doorlopen en de benodigde documenten in handen had. Inmiddels staan er 200.000 bedrijven op zwarte lijsten vanwege witwas praktijken en ongecontroleerde exportactiviteiten, zo krijg ik van Sunil te horen. Zal het dan toch zijn vruchten gaan afwerpen? We zullen het over een aantal jaren weten. Ook al heeft het veel impact op het dagelijks leven en het bestedingspatroon van de burgers, het zal helpen India in evenwicht te brengen. Al merk ik van minder uitgeven nog weinig. Stapte vandaag een warenhuis binnen om er wat kleding te kopen en zag lange rijen wachtenden voor de kassa. Geldbesteding aan het Diwali festival blijft voorlopig gewaarborgd. Wanneer de zon rond 18.00 uur langzaam ondergaat begeef ik me richting de Pink City, zoals het oude centrum wordt genoemd vanwege zijn oud roze geschilderde muren. Krijg onderweg gezelschap van Loreen, een Canadese vrouw van 30 jaar oud die vanmorgen is aangekomen in Jaipur, speciaal om Diwali te vieren. Ze heeft zes maanden voor een NGO gewerkt in het zuiden van Delhi waar ze zich bezighielden met het verbeteren van milieu en gezondheidsaspecten in India. Een periode waarin ze zichzelf behoorlijk wat keren is tegengekomen vanwege de grote cultuurverschillen. Als afsluiting reist ze nu een paar weken door India. Omdat ze als vrouw liever niet alleen door de drukte gaat, wil ze me graag vergezellen. Natuurlijk geen probleem. Ik heb van Sunil doorgegeven gekregen waar de mooiste verlichting te zien is en besluit zijn advies op te volgen. We laten ons afzetten bij de New Gate aan de rand van de oude stad en beginnen met lopen. Over de Johari Bazar, de Tripoliya Bazar en zoveel straatjes waarvan ik de naam niet meer weet.

Prachtig verlichte straten waar het leven nog in volle gang is en vrouwen al met hun ceremonies begonnen zijn. Precies zoals ik gehoopt had. Gekleed in hun mooiste sarees laten ze bij iedere tempel een brandend kaarsje achter. Hun verschijning doet alles verstillen en dringt alle ruis van langsrijdend verkeer naar de achtergrond. Als ware feeën dwalen ze in groepjes door de straten, de warme gloed van de brandende olielampjes als gids voor het pad dat ze bewandelen. Dit zijn de momenten dat India op zijn mooist is. Hiervoor ben ik in Jaipur gebleven. Het is 20.30 wanneer de meeste prinsessen zich weer hebben teruggetrokken in hun verscholen verblijven, ergens in het doolhof van straatjes waar je eenvoudig kunt verdwalen Na het goed stemmen van de goden is het tijd om thuis in gebed te gaan om vervolgens het nieuwe jaar met veel vuurwerk in te knallen. We zien het allemaal vanaf het dakterras van het Sunder Palace hotel waar vandaan we een prachtig uitzicht hebben over de stad. Het zal nog heel lang duren maar daar ga ik niet op wachten. Neem afscheid van Loreen en zoek rond middernacht mijn bed op. Morgenvroeg om 05.00 gaat mijn alarm om vervolgens in alle vroegte naar Jodhpur te reizen. Happy Diwali…..dat het een ieder goed mag gaan, op alle gebied. Tot later!.