Fair Trade in India….het kan ook anders!

Er is de afgelopen tijd veel gesproken over Fair Trade, de geloofwaardigheid van dit label en hoe hier mee om te gaan in de toekomst. Niet alleen voor de mensen achter deze organisaties maar ook voor de consument. Degene die er van uitgaan dat producten met een dergelijk label voldoen aan dergelijke Fair Trade eisen. Mensen die zich steeds vaker afvragen; “Wat koop ik nu eigenlijk?” Iets wat begrijpelijk is. Er verschijnen namelijk steeds meer Fair Trade labels op de markt waardoor het voor de consument steeds onoverzichtelijker wordt. Men er vanuit gaat dat je bij de wereldwinkels nog de grootste kans hebt om eerlijke producten te kopen. Alleen zijn daar de producten minder trendy en worden deze winkels helaas door een beperkt publiek bezocht. Daarnaast is het kopen van Fair Trade producten iets duurder. Vrijwel iedereen wil wel graag dat de producten via eerlijke kanalen wordt ingekocht, maar willen we er ook daadwerkelijk meer voor betalen?

Het belangrijkste is immers dat persoonlijke wensen worden vervuld. Zoekt men trendy producten voor een lage prijs. Wensen die in de meeste gevallen niet kunnen worden ingewilligd door de Fair Trade gerelateerde producenten terwijl de consument wel veel waarde hecht aan eerlijke producten. Producten die volgens een eerlijk proces tot stand komen. Het gevolg is dat steeds meer westerse ondernemers een eigen label gaan dragen waarbij eerlijke handel wordt gepromoot. Iets wat de consument als muziek in de oren klinkt. Maar is dit ook daadwerkelijk zo? Wordt Fair Trade niet gezien als een nieuw marketinginstrument om de consument over de streep te trekken? Een aantrekkelijke prijs voor een trendy product is nu eenmaal belangrijker dan de afkomst van een product. Want wees nu eerlijk, wie vraagt er in een winkel wel eens over de afkomst van een product? Vrijwel niemand toch! Pas wanneer men in sommige gevallen geconfronteerd wordt met de werkelijke arbeidsomstandigheden voelt men een schuldgevoel naar boven komen. Iets waardoor mensen gelukkig weer een stukje bewuster worden. Of dat de consument er ook van weerhoud om bij dergelijke ondernemers te kopen is een persoonlijke gewetensvraag. Eigenlijk is het heel simpel. Iedere onderneming die in een ontwikkelingsland zoals India producten laat produceren doet dat niet om de mensen daar te helpen. Ook al willen ze het mooier voordoen, alles draait om de eigen portemonnee. Moet men zorgen voor voldoende winstmarges, nodig om de concurrentie het hoofd te kunnen blijven bieden en een marktpositie te kunnen behouden. Afnemers van grote hoeveelheden zoals grootwarenhuizen hebben mensen in dienst om het arbeidsproces in landen zoals India te controleren maar de meeste inkopers die op beurzen rondlopen hebben daar geen geld of zelf geen tijd voor om hier veel aandacht aan te besteden. Het zijn de feiten waar we mee moeten leven. De vraag is nu; Hoe ver kan men gaan om de consument naar zich toe te trekken? Nu is Azië met India en China als grote toeleveranciers aan de beurt. Welk continent volgt? Hoeveel goedkoper kan of eigenlijk, moet het nog? Wordt het niet tijd dat er ook op internationaal niveau hardere afspraken worden gemaakt? Fair Trade activiteiten zouden bij iedere ondernemer, waar ook ter wereld, onderdeel moeten uitmaken van de bedrijfsvoering. Als vaste regels vastgelegd door de overheid.

Zelf ben ik sinds 2003 in India actief om vele honderden fabrieken en werkplaatsen te bezoeken. Wilde daadwerkelijk ondervinden wat er in het veld gebeurd om er achter te komen hoe mensen in India denken, werken en communiceren met de buitenwereld. Dit is namelijk de basis om eerlijke handel van de grond te krijgen. Hoe kan ik op een zo eerlijke manier producten uit India kopen. Men kan natuurlijk allerlei westerse Fair Trade maatstaven hanteren met een ultieme formule om dit te realiseren, het in de praktijk uitvoeren is een vrijwel onmogelijke opgave. Met name vanwege de enorme cultuurverschillen. Fair Trade is in de meeste gevallen alleen mogelijk wanneer men zelf een eigen stichting of organisatie opzet of de volledige toezicht op zich neemt over een dergelijk project. Ook blijven dergelijke organisaties kleinschalig omdat men anders het overzicht kwijt raakt. Iets wat bij Fair Trade een belangrijke bouwsteen is om het volledige proces te kunnen blijven controleren. Het is ontzettend goed werk wat al deze mensen doen en zou eigenlijk veel meer beloond moeten worden. De realiteit laat echter te wensen over. Hebben de meeste Fair Trade gerelateerde ondernemingen financiële hulp nodig om het hoofd boven water te kunnen houden. Geldelijke steun die ook door diverse Nederlandse fondsen wordt gegeven. Het blijven ondersteunen van Fair Trade organisaties en projecten is dus een noodzaak zo blijkt in de praktijk. Zeker volgens mijn bevindingen in India.

Om zoveel mogelijk over Fair Trade te weten te komen ben ik met mensen van de wereldwinkel in gesprek gegaan. Zij konden mij echter niet het bevredigende antwoord geven waarnaar ik op zoek was. Had nog te veel vraagtekens in de werkwijze van de organisatie en de doeltreffendheid op lange termijn. Vervolgens ben ik voor verder onderzoek op bezoek gegaan bij FTFI (Fair Trade Forum India), de Indiase organisatie die samenwerkt met WFTO (World Fair Trade Organisatie) en mede betrokken is bij het controleren van producenten die zich hier aan willen meten. Ook bezocht ik diverse aangesloten leden die voldeden aan de eisen die aan de Fair Trade worden gesteld maar wiens producten meestal niet trendy en/of kwalitatief goed genoeg zijn om aan een groot publiek te verkopen. Iets wat nodig is om de hoge kosten die met Fair Trade gepaard gaan te kunnen dekken. Er worden op de internationale beurs in Delhi wel enkele stands aan Fair Trade organisaties beschikbaar gesteld maar worden door het publiek massaal voorbijgelopen. Het ontbreekt veelal aan creativiteit en marktkennis. Dit zijn tevens de woorden van een vrouw die leiding geeft aan een van de aangesloten Fair Trade projecten. Ook komen er door de enorme groei in India steeds meer ondernemingen bij. Als je bedenkt dat het dus een zware opgave is om bijvoorbeeld 500 Fair Trade gerelateerde organisaties jaarlijks te onderhouden en de markt met meer dan 1000 NON Fair Trade ondernemingen groeit, valt er nog heel veel werk te verrichten.

Is dit nu eigenlijk wel de weg die we moeten blijven volgen? Het antwoord is natuurlijk volmondig JA, maar is dit de enige mogelijkheid? Kunnen we het Fair Trade gehalte niet op een andere manier bereiken? Ik denk het wel. Als ik zie hoe India de afgelopen jaren in financieel opzicht is gegroeid, is het eigenlijk een kwalijke zaak dat buitenlandse hulporganisaties zoveel geld stoppen in projecten terwijl de Indiase overheid hier veel sterker de hand in zou moeten hebben. Helaas maakt corruptie een vast onderdeel uit van de Indiase maatschappij en ook al is er dus geld beschikbaar, het beland zelden op de plaatsen waar het zo broodnodig is. Alle buitenlandse investeerders zijn dus de onmacht van de Indiase overheid aan het vergoedelijken. Iets wat in de branche van kunstnijverheidsartikelen niet nodig zou moeten zijn.

Mijn doelstelling met The Soul of India is het ondersteunen van arbeiders en kunstenaars in deze kunstnijverheidsindustrie. Door eerlijke prijzen te betalen voor producten en producenten bewuster te maken van de noodzaak van een eerlijk arbeidsproces. Waarom moet of kan Fair Trade alleen aan kleine eerlijke ondernemingen worden gekoppeld die zich moeilijk staande weten te houden? Daar waar er te weinig financiële middelen zijn om een grote markt te bewerken. We kunnen Fair Trade activiteiten toch ook aan de bovenkant van de markt introduceren? Waar men over voldoende geld beschikt en waar een merendeel van de arbeiders in deze industrie werkzaam is. Deze grotere ondernemingen kunnen zelf investeren om de arbeidsomstandigheden te verbeteringen. Waarom koppelen we de kennis van de Fair Trade organisaties niet aan de commerciële ondernemingen die een goede afzet vinden op de exportmarkt? Door een goede samenwerking met de Fair Trade organisaties kunnen we ook hier veranderingen doorvoeren. Iets waardoor veel meer arbeiders geholpen kunnen worden en we eerlijke handel op grote schaal kunnen verbeteren. Fair Trade mag niet meer als het ondergeschoven kindje in deze industrie worden gezien. Het label bevindt zich al jaren ten onrechte in een stoffige hoek van de markt. Wordt het niet tijd dat we laten zien dat Fair Trade ook gekoppeld kan zijn aan frisse en trendy producten? Natuurlijk heeft het zijn tijd nodig om met dergelijke producenten een gewenst Fair Trade niveau te behalen. Als we bedenken dat 100% Fair Trade ook vrijwel onmogelijk is kunnen we beter de hele industrie meer bewust maken van de noodzaak, ook voor de langere termijn. Ik noem dat Fair Trade Support. Bewust maken is de eerste stap om mensen tot actie te laten overgaan. Werken in overleg met de ondernemer en de Fair Trade organisatie die kennis heeft van eerlijke handel. Als we allemaal ons steentje bijdragen kan het alleen maar positieve resultaten opleveren. Kunnen we gezamenlijk werken aan het stap voor stap verbeteren van de arbeidsomstandigheden en de kloof tussen Fair Trade en NON Fair Trade langzaam dichten. We behouden hiermee een stukje cultuur en zorgen ervoor dat ook nieuwe generaties zich weer aangetrokken voelen om in de kunstnijverheidsindustrie werkzaam te zijn. De tijd voor verandering is aangebroken. Laten we er samen aan werken.